Feminist tiyatro “Tiyatro Boyalı Kuş” örneği üzerinden Türkiye’deki feminist tiyatrolara genel bir bakış

Bu çalışmada, 2000 yılından bu yana feminist bir tiyatro topluluğu olarak çalışmalarını sürdürenTiyatro Boyalı Kuş’un kurucusu Jale Karabekir ile yapılan görüşme ile feminist tiyatronun ana akımtiyatrolardan farklarına, feminist tiyatro oyunlarında metin kurgusu ve beden kullanımı arasındakiilişkiye, feminist tiyatronun yerli-yabancı oyun seçimlerine, eril dil ile yazılmış metinlere olanyaklaşımlarına ve yabancı oyunların Türkçeye çevrilme/uyarlanma sürecine ışık tutulmasıamaçlanmıştır. İngiliz feminist yazar Virginia Woolf’ün 1929 yılında yayımladığı ve Jale Karabekir’in2019’da çevirdiği/uyarladığı “Kendine Ait Bir Oda” adlı oyunun ardından Karabekir’e e-posta ile sekizaçık uçlu soru yöneltilmiştir. Bu sorulara verilen yanıtlar feminist çalışmalardan beslenen feministtiyatro kuramları çerçevesinde betimsel analiz yöntemiyle incelenmiştir. Yukarıda söz edilen tiyatrooyunu ve Karabekir’in değerlendirmeleri ile sınırlı bu betimleyici çalışmada Türkiye’de özellikle 1980sonrasında bağımsız bir şekilde yoluna devam eden kadın hareketinin feminist tiyatroların temeliniattığı, bir feminist tiyatro olan Tiyatro Boyalı Kuş’un ana akım tiyatrolardan en temel farkının“kolektif yapıyı ve bilinci” uygulamak olduğu, söz konusu feminist tiyatronun eril bakış açısıylayazılmış metinleri feminist dramaturji ile yeniden okuyarak bu metinlerde kadını nesneleştirencinsiyetçi dili yapıbozuma uğrattığı, kadınların kendilerini ilk ağızdan anlatabilecekleri ve hemsözleriyle, hem de bedenleriyle sahnede özne konumunda yer almalarını sağlayan feminist tiyatrometinleri ürettiği ve oynadığı, yabancı oyun metinlerinin çevrilme sürecinde telif hakkı vb. hususlarortaya çıktığından ve sahip oldukları kısıtlı bütçeden dolayı bu feminist tiyatronun çoğunlukla oyunmetinlerini kendisinin yazdığı, kısacası ülkemizdeki feminist tiyatroların ana akım tiyatrolara biralternatif olduğu gibi sonuçlara ulaşılmıştır.This study aims at presenting an overview of the differences between feminist theatres and mainstream theatres, the relation between the text and the use of the body in feminist plays, feminist theatres’ choice of domestic-foreign plays, their approach to the plays written with patriarchal tradition and the translation/adaptation process of foreign plays into Turkish via the interview by Jale Karabekir, the founder of Tiyatro Boyalı Kuş (Theatre Painted Bird) which has been continuing its works as a feminist theatre community since 2000. After watching the play “A Room of One’s Own” that was translated/adapted from the feminist text written by Virginia Woolf in 1929 into Turkish by Jale Karabekir in 2019, eight open-ended questions were prepared and sent to Jale Karabekir through e-mail. Her answers to the questions were analysed with the descriptive method in the light of feminist theatre theories based on feminist studies. As a result of this descriptive study, which is restricted to the above-mentioned play and its director/translator’s evaluations, it is concluded that feminist movement that has continued independently especially since 1980 in Turkey is the impetus for the founding of feminist theatres, Theatre Painted Bird is fundamentally different from mainstream theatres with their collective structure and consciousness, they re-read the plays written from the male point of view with the help of feminist dramaturgy deconstructing the gendered language, so instead of the traditional plays where women are objectified and given gendered roles by men, feminist plays are produced and performed where women can explain themselves at first hand and become a subject via their words and bodies on the stage, they mostly write their own plays due to copyright costs and their limited budget, shortly, feminist theatres have become an alternative for mainstream theatres in Turkey